Porcelana, która do Europy dotarła z Chin, po dziś dzień ma rzesze swoich wiernych i oddanych miłośników. Składa się ona zasadniczo z trzech składników pochodzenia mineralnego: kaolinu, kwarcu i skalenia. W zależności od rodzaju porcelany ich proporcje w jej składzie są różne.

Porcelana – najważniejsze różnice

Najbardziej ogólnym parametrem, mającym wpływ na różnicowanie rodzajów porcelany jest to, czy jest ona twarda, czy też miękka. To oczywiście nazwy umowne, gdyż zarówno z porcelany twardej jak i z tak zwanej miękkiej porcelany powstają naczynia i inne piękne przedmioty. Skład porcelany twardej jak i porcelany miękkiej jest właściwie taki sam. I wbrew pozorom nie obejmuje przysłowiowego słonia. Jednak w przypadku porcelany twardej kaolinu jest nawet do 60%. Tymczasem, biorąc pod uwagę porcelanę typu miękkiego, maksymalna zawartość w niej kaolinu to zaledwie 40%, co z kolei stanowi dolną granicę zawartości tego składnika dla porcelany twardej. O ile w przypadku twardej porcelany pozostałe składniki są dodawane w mniej więcej równych proporcjach, to w składzie porcelany miękkiej zazwyczaj objętościowo kwarcu jest o kilka procent więcej niż skalenia. Ponadto istotna różnica między twardą i miękką porcelaną widoczna jest nie tylko w proporcjach składników stosowanych do jej wytwarzania. Znaczenie ma również sam proces wypalania porcelanowych wyrobów. Jeżeli chodzi o twardą porcelanę, to ta wypalana jest w temperaturach w zakresie od 1350 stopni do 1460 stopni. Mamy tu na myśli oczywiście powszechnie stosowaną u nas skale Celsjusza. Łatwo zatem sobie wyobrazić jak bardzo gorący musi być piec do wypalania porcelany, przywodząc na myśl jakże „chłodny” w porównaniu z jego wnętrzem wrzątek. Praca przy wyrobie szlachetnej porcelany nie jest zatem pracą dla każdego. Jednak Chińczycy, po dziś dzień znani ze swojej pracowitości, od wieków już wypalają porcelanę miękką, w nieco niższych niż twarda temperaturach, gdyż oscylującą pomiędzy „zaledwie” 1280 a 1320 stopni. Tak właśnie powstaje słynna na całym świecie chińska porcelana, osiągająca w niektórych przypadkach naprawdę bardzo wysokie ceny – tyleż cenna, co krucha. Teraz nie będziesz już zapewne dłużej zastanawiać się nad tym: z czego zrobiona jest porcelana?

Klasyfikacje porcelany

Porcelanę klasyfikuje się oczywiście nie tylko ze względu na jej podstawowy typ: twarda lub miękka. Wytrawni kolekcjonerzy zwracają uwagę również na kwestie związane z dekorowaniem gotowych porcelanowych produktów. Liczą się zatem zarówno rodzaje użytych materiałów, czyli głównie farb, konkretne zastosowane wzornictwo a także rodzaj samej techniki zdobienia. To naturalnie bardzo ogólne wyznaczniki. Oprócz nich ogromne znaczenie ma także konkretny producent oraz jego renoma na światowym rynku. Ponadto niektóre serie porcelanowych wyrobów są limitowane, co właśnie dla kolekcjonerów ma ogromne znaczenie, gdyż stanowią swoiste białe kruki. Klasyfikacje porcelany to zatem kwestia bardzo złożona. Porcelanowe wyroby,jako te wysoce szlachetne i luksusowe kojarzą się także z rękodziełem. Niekoniecznie jednak współcześnie porcelana zdobiona jest ręcznie. Ten rodzaj dekorowania porcelanowych „dzieł sztuki” zarezerwowany jest obecnie raczej dla porcelany z tak zwanej najwyższej półki. Ponieważ jednak w XXI wieku porcelana niejako trafiła pod strzechy, a stać jest na nią nawet przeciętnie zarabiające osoby, to właśnie porcelanowe wyroby produkowane masowo są także zdobione fabrycznie. Biorąc zaś pod uwagę ręczne zdobienie porcelanowej zastawy, która często posiada charakterystyczną, złotą obwódkę, stosowana jest wręcz punktacja w zależności od materiału oraz szerokości owego paseczka okalającego brzegi talerza czy porcelanowej filiżanki. I tak oto jeżeli jest to obwódka o szerokości około 5 milimetrów, wykonana za pomocą zwykłej złotej farby – to otrzymuje ona 5 punktów. Gdy obwódka powstaje za pomocą błyszczącego złota o zawartości 10% tak zwanego czystego kruszcu, to wówczas otrzymuje 8 punktów. Aby obwódka wokół naczynia zasługiwała na aż 13 punktów musi powstać za pomocą matowego złota, w którym zawartość czystego kruszcu to 16%.

Dla koneserów porcelany znaczenie mają również takie aspekty, czy w przypadku wyrobów dekorowanych ręcznie chodzi o wzór prosty, nie wymagający większego wysiłku w jego stworzeniu, czy może też o misterne, wielokolorowe wzory, na przykład kwiatowe.

Wszystkich klas porcelany jest 23. Każdy wyrób porcelanowy jest oceniany i punktowany w skali do 100 pkt. Tylko te, które otrzymują ocenę pomiędzy 97 a 100 punktów mogą poszczycić się kwalifikacją do najwyższej klasy porcelany, czyli tej o numerze 23. Naturalnie nie jest to porcelana użytkowa, jaką można zazwyczaj kupić w sklepie. Mimo to zestawy produkowane w większych partiach i ogólnodostępne wciąż są „mercedesami” wśród zastaw stołowych na użytek domowy i wcale nie należą do najtańszych.

Po czym poznać ceramikę a po czym poznać porcelany?

Ceramika jest dosyć szerokim pojęciem. Obejmuje między innymi kamionkę, fajans czy popularny obecnie porcelit. Niemniej nawet mało wprawne oko szybko odróżni wykwintne wyroby porcelanowe od tych z ceramiki. Te pierwsze są o wiele bardziej subtelne i eleganckie. O ile nowoczesna ceramika z coraz większym powodzeniem do szlachetnej porcelany się upodabnia, to nadal różnica pomiędzy naczyniami z porcelany a z ceramiki jest dosyć wyraźnie widoczna.